Microsoft tarafından kapatılan Atom kod editörünün arkasındaki orijinal geliştirici ekip tarafından sıfırdan tasarlanan Zed, kısa sürede modern kod editörleri arasında hız ve verimlilik konusunda bir efsaneye dönüştü.
Piyasada VS Code’un sayısız kopyası bulunurken, Zed kendine özgü yaklaşımıyla rakiplerinden ayrılıyor. Zed, kendi özel arayüz çerçevesi olan GPUI kullanılarak, Rust dilinde sıfırdan yazıldı. Başlangıçta sadece Mac ve Linux kullanıcılarına sunulan bu performans odaklı araç, en sonunda Windows platformu için kararlı sürümünü duyurarak sektörde büyük heyecan yarattı.
Zed’in geliştiricisi Zed Industries, Windows kullanıcılarına üstün bir deneyim sunmak için özel bir Windows ekibi kurduğunu açıkladı. Amaç, web uygulaması gibi davranan bir masaüstü uygulaması yerine, işletim sistemiyle tam entegre, yerel bir Windows uygulaması hissi yaratmaktı.
Hız ve verimliliğin sırrı: GPUI ve yerel entegrasyon
Zed’in en büyük avantajı, temel mimarisinde yatıyor. GPUI adı verilen özel kullanıcı arayüzü çerçevesi, tıpkı bir oyun motoru gibi çalışıyor ve her şeyin inanılmaz derecede hızlı hissedilmesini sağlamak için doğrudan grafik işlemci (GPU) kullanıyor. Bu Rust tabanlı yaklaşım, Zed’i Electron gibi yaygın teknolojiler kullanan rakiplerine göre çok daha yüksek bellek verimliliğiyle çalıştırıyor.
Windows sürümünde bu hızı korumak ve yerel hissi yakalamak için önemli mühendislik kararları alınmış durumda. Zed Industries, Windows’ta görüntü işleme için DirectX 11’i ve metin işleme için DirectWrite’ı entegre etti. Ekip, başlangıçta Linux’ta kullandıkları Vulkan tabanlı render arka ucunu Windows’a taşımakta zorlandığını söylüyor.
Ortaya çıkan uyumluluk sorunları nedeniyle, Windows için sıfırdan DirectX 11 tabanlı yepyeni bir render motoru geliştirmek zorunda kaldılar. Bu zorlu süreç, Zed’in Windows platformunda hızdan ödün vermeden çalışması için ne kadar çaba harcandığını gösteriyor.
Gelişmiş özellikler ve Windows deneyimi
Zed, sadece hızıyla değil, modern geliştiricilerin ihtiyaç duyduğu gelişmiş özellikleriyle de öne çıkıyor. Windows kullanıcıları için sunulan özellikler arasında şunlar yer alıyor:
- Derinlemesine WSL ve SSH entegrasyonu: Zed, Windows Alt Sistemi (WSL) ile derinlemesine entegrasyon sunuyor. Kullanıcılar, bir WSL klasörünü doğrudan terminalden açabilir veya düzenleyicinin içinden uzak bir sunucuya SSH üzerinden bağlanabilirler. Dosya işlemleri ve dil sunucularının çalıştırılması gibi tüm yoğun işlemler uzak makinede gerçekleştiği için, yerel cihazın performansı etkilenmiyor.
- WebAssembly destekli uzantılar: Zed’in uzantı sistemi, WebAssembly’i desteklediği için geliştiricilerin Windows yolları için özel kod yazmasına gerek kalmıyor; Zed bu uyumluluğu otomatik olarak sağlıyor.
- Yapay zeka destekli kodlama: Editördeki yapay zeka özellikleri (Agent Client Protocol – ACP destekli aracılar ve düzenleme tahminleri) tam kapasiteyle Windows’ta da çalışıyor. Ayrıca, gerçek zamanlı iş birliği ve Vim modu gibi diğer temel özellikler de Windows sürümünde eksiksiz yer alıyor.
Zed Industries, bu kararlı sürümle birlikte artık platform bağımsız bir vizyonu benimsediğini gösteriyor. Kendi kodunu sıfırdan yazan, performansı önceliklendiren ve işletim sistemiyle uyum sağlamak için ekstra mühendislik yatırımı yapan bu yeni kod editörü, Microsoft’un hakimiyetindeki Windows geliştirme ortamında ciddi bir rakip olabilir.
